Podatek i ZUS od cudzoziemca zatrudnionego na umowę o pracę / zlecenie + KALKULATOR (1)

Sposób rozliczania (jeśli chodzi o podatek i ZUS) przychodów uzyskanych przez cudzoziemca uzależniony jest przede wszystkim od:

• rezydencji podatkowej obcokrajowca oraz rodzaju umowy na podstawie, której praca jest świadczona (np. czy jest to umowa o pracę, umowa zlecenia czy o dzieło),
• kraju świadczenia pracy (Polska czy terytorium innego państwa).

Kwestie związane z rezydencją podatkową i rodzajem umowy będącej podstawą zatrudnienia

Składki ZUS

Przepisy zusowskie nie uzależniają podlegania polskim ubezpieczeniom społecznym od posiadanego obywatelstwa, miejsca zamieszkania, pobytu itp. Istotny dla objęcia obowiązkiem ww. ubezpieczeń jest:

• fakt zawarcia z polskim podmiotem np. stosunku pracy czy innej umowy rodzącej zgodnie z przepisami obowiązek ubezpieczeń społecznych oraz

• wykonywanie pracy w ramach tych umów na obszarze Polski.

Powyższe oznacza, że jeśli cudzoziemiec zostanie zatrudniony przez polski podmiot i w związku z tym będzie świadczył pracę na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej, wówczas w zakresie składek ZUS należy stosować generalnie te same zasady, co w przypadku osób z polskim obywatelstwem. Dotyczy to zarówno zatrudnienia w ramach stosunku pracy jak i stosunku cywilnoprawnego.

Zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, nie podlegają ubezpieczeniom społecznym obywatele państw obcych, których pobyt w Polsce nie ma charakteru stałego i którzy są zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych, chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej.

Wymienione warunki powinny być spełnione łącznie, tzn.:

• osoba ta jest cudzoziemcem,
• jej pobyt w Polsce nie może mieć charakteru stałego,
• jest zatrudniona w obcym przedstawicielstwie dyplomatycznym, urzędzie konsularnym, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych.

Cudzoziemiec pracujący w Polsce nie podlega polskiemu ustawodawstwu w zakresie ubezpieczeń społecznych, jeśli obowiązek taki wyklucza umowa międzynarodowa, której Polska jest stroną lub prawo wspólnotowe. Znajduje potwierdzenie m.in. w interpretacji indywidualnej ZUS z 10 sierpnia 2016 r. (sygn. DI/100000/43/838/2016) oraz w poradniku zusowskim zatytułowanym: „Ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne Polaków zatrudnionych za granicą oraz cudzoziemców pracujących w Polsce” dostępnym na stronie www.zus.pl.

Koordynację systemów ubezpieczeniowych krajów UE zapewniają:

• rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. Urz. UE L 166 z 30.04.2004 r., str. 1, z późn. zm.) – zwane dalej: rozporządzeniem 883/2004,
• rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczące wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. Urz. UE L 284 z 30.10.2009 r., str. 1, z późn. zm.) – zwane dalej: rozporządzeniem 987/2009,
• rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1231/2010 z dnia 24 listopada 2010 r. rozszerzające rozporządzenie (WE) nr 883/2004 i rozporządzenie (WE) nr 987/2009 na obywateli państw trzecich, którzy nie są jeszcze objęci tymi rozporządzeniami jedynie ze względu na swoje obywatelstwo (Dz. Urz. UE L 344 z 29.12.2010 r., str. 1).

W kwestii umów międzynarodowych, podkreślenia wymaga fakt, że obecnie Polska ma zawarte i obowiązujące umowy o zabezpieczeniu społecznym z następującymi krajami spoza UE: Stany Zjednoczone, Kanada, Ukraina, Macedonia, Korea Południowa, Australia, Czarnogóra, Serbia oraz Bośnia i Hercegowina (wskazanie omawianych umów znajduje się m.in. na stronie https://www.zus.pl/o-zus/wspolpraca-miedzynarodowa-zus/umowy-miedzynarodowe-o-zabezpieczeniu-spolecznym).

Warto w tym miejscu zaznaczyć, że w myśl ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, ubezpieczeniu zdrowotnemu podlegają w Polsce m.in. posiadający tytuł do tego ubezpieczenia cudzoziemcy:

• posiadający obywatelstwo państwa członkowskiego UE lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) zamieszkujący na terytorium tych państw członkowskich,
• nieposiadający obywatelstwa państwa członkowskiego UE lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej, którzy przebywają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie wizy w celu wykonywania pracy, zezwolenia na pobyt czasowy z wyłączeniem zezwolenia udzielonego na podstawie art. 181 ust. 1 ustawy z 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej, zgody na pobyt ze względów humanitarnych, zgody na pobyt tolerowany,
• którzy uzyskali w Polsce status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą albo korzystają z ochrony czasowej na jej terytorium,
• nieposiadający obywatelstwa państwa członkowskiego UE lub państwa EFTA, legalnie zamieszkujący na terytorium innego niż Polska państwa UE lub EFTA.

Podatek dochodowy od osób fizycznych

Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 1a ustawy o PIT, za osobę mającą miejsce zamieszkania w Polsce uznaje się osobę, która:

• przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym lub
• posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) – ustalenie ośrodka interesów życiowych wiąże się z koniecznością analizy wszelkich okoliczności faktycznych wskazujących, z którym państwem łączą zatrudnioną osobę silniejsze powiązania osobiste lub gospodarcze takie jak np. miejsce przebywania najbliższej rodziny podatnika, miejsce położenia nieruchomości i innych składników majątku podatnika, powiązania towarzyskie, charakter pracy, itp.).

Osoba posiadająca w Polsce miejsce zamieszkania (według ww. kryterium) i mająca status tzw. polskiego rezydenta, podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. Oznacza to, że w Polsce winny być opodatkowane jej wszystkie uzyskane dochody, nawet te osiągnięte poza Polską. W takich okolicznościach od przychodów otrzymywanych przez obcokrajowca pobiera się co do zasady w Polsce zaliczkę podatkową obliczoną według ogólnych zasad (według skali podatkowej).

Z kolei osoba, która nie posiada na terenie Rzeczpospolitej miejsca zamieszkania (według przepisów podatkowych) jest tzw. nierezydentem i podlega tzw. ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. Przejawia się to tym, że taka osoba podlega opodatkowaniu tylko z dochodów uzyskiwanych na terytorium Rzeczpospolitej.

Do udowodnienia faktu posiadania rezydencji podatkowej danego kraju służy przede wszystkim tzw. certyfikat rezydencji, który jest zaświadczeniem o miejscu zamieszkania dla celów podatkowych wydane przez właściwy organ administracji podatkowej państwa miejsca zamieszkania podatnika.

Sprawdź nowatorski i użyteczny kalkulator do rozliczania wynagrodzeń i innych świadczeń wypłacanych / przyznawanych obcokrajowcom:

🧮 Kalkulator Online – Kalkulator wynagrodzeń – rozliczanie podatkowo-składkowe cudzoziemców
Jak rozliczać świadczenia wypłacane / przyznawane cudzoziemcom?

➪ Kliknij i Sprawdź

Zatrudnienie w oparciu o umowę o pracę

Dochody uzyskane przez obcokrajowca z tytułu umowy o pracę zawartej z polskim pracodawcą (i wykonywana w Polsce), podlegają opodatkowaniu w Polsce. W kwestii tej nie zmieni nic nawet fakt przedstawienia przez obcokrajowca certyfikatu rezydencji, który uprawnia do zastosowania reguł podatkowych wskazanych we właściwej umowie o unikaniu podwójnego opodatkowania. Wynika to z tego, że we wspomnianych umowach zawartych przez Rzeczpospolitą nie przewidziano żadnych wyjątków umożliwiających uniknięcie lub zredukowanie wysokości podatku naliczanego od wynagrodzenia wypłacanego pracującemu w Polsce cudzoziemcowi z tytułu umowy o pracę przez pracodawcę mającego miejsce zamieszkania lub siedzibę w Polsce.

Nasze rodzime regulacje podatkowe w stosunku do cudzoziemców nie zawierają odrębnych unormowań odnoszących się do obowiązków płatnika w zakresie obliczenia i pobierania zaliczek na podatek od wynagrodzeń wypłacanych na podstawie stosunku pracy.

W konsekwencji, reguły opodatkowania są tutaj zatem takie same jak w stosunku do polskich pracowników.

Zatrudnienie w oparciu o umowę zlecenia lub umowy o dzieło

 Od należności wypłacanych w ramach umowy cywilnoprawnej takiej jak umowa zlecenia czy umowa o dzieło zawartej z:

• cudzoziemcem posiadającym w myśl polskich przepisów podatkowych miejsce zamieszkania lub centrum interesów osobistych lub gospodarczych w Polsce, nalicza się podatek tak jak w przypadku obywateli Polski,
• cudzoziemcem – nierezydentem (nieposiadającym miejsca zamieszkania ani centrum interesów osobistych lub gospodarczych w Polsce), zasadniczo pobiera się podatek w formie ryczałtu w wysokości 20% (art. 29 ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT).

Podkreślmy, że w myśl art. 41 ust. 9 ustawy o PIT, płatnik ma prawo wyliczać 20% zryczałtowany podatek dochodowy od wynagrodzeń obcokrajowca wykonującego zlecenie lub dzieło, bez względu na to, czy ma on miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w rozumieniu przepisów podatkowych, jeżeli uzyska od zatrudnionego zagraniczny certyfikat rezydencji.

Obywatel obcego kraju, który nie udokumentuje swojej rezydencji podatkowej odpowiednim certyfikatem rezydencji (i który nie posiada w Polsce centrum interesów osobistych lub gospodarczych), od wynagrodzenia otrzymywanego za umowę cywilnoprawną wykonywaną na obszarze naszego kraju powinien mieć pobierane przez polskiego płatnika zryczałtowany podatek dochodowy w wysokości 20% (na podstawie art. 29 ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT), ale wyłącznie do 183 dnia „polskiego pobytu” w roku podatkowym.

Po przekroczeniu 183 dni pobytu w roku podatkowym, polski pracodawca powinien zacząć pobierać podatek na zasadach ogólnych (czyli zaliczki podatkowe), traktując cudzoziemca od tego momentu (od momentu przekroczenia 183 dni) jako osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium RP.

W takich okolicznościach po zakończeniu roku podatkowego podmiot zatrudniający powinien wystawić:

• dwie informacje podatkowe – IFT-1R za okres pobytu cudzoziemca-zleceniobiorcy do 183 dni oraz PIT-11 za okres od momentu, gdy powstał obowiązek poboru zaliczki podatkowej,
• dwie deklaracje: PIT-8AR (z wykazaniem kwot dotyczących przychodów opodatkowanych ryczałtem) i PIT-4R (z wykazaniem kwot dotyczących przychodów opodatkowanych na ogólnych zasadach).

Tak wynika chociażby z interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 16 lutego 2017 r., sygn. 0461-ITPB4.4511.824.2016.1.KK czy interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 16 sierpnia 2017 r., sygn. 0111-KDIB2-3.4011.98.2017.2.KB. oraz z 25 września 2017 r. (sygn. 0115-KDIT2-1.4011.196.2017.1.KK). 

Pamiętajmy, że w literaturze przedmiotu spotkać się możemy także z poglądem, że w przypadku przekroczenia 183 dni pobytu w Polsce przez obcokrajowca zatrudnionego na umowę cywilnoprawną, podmiot go zatrudniający powinien:

• traktować cudzoziemca jako polskiego rezydenta od początku jego pobytu w Polsce w roku, w którym pobyt wyniósł więcej niż 183 dni,
• wystąpić do US z prośbą o przeksięgowanie odprowadzonego w trakcie roku podatku zryczałtowanego na konto zaliczek podatkowych,
• w deklaracji PIT-4R wykazać pobrany zryczałtowany 20% podatek, a w informacji PIT-11 przychód, od którego wcześniej ten ryczałt odprowadzono, wraz z kwotą pobranego podatku (na taki sposób postępowania wskazywał m.in. dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji z 21 sierpnia 2009 r., nr ILPB2/415-556/09-5/JK, dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji z 20 stycznia 2012 r., nr IPTPB1/415-231/11-5/DS oraz dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji z 10 maja 2013 r., nr ITPB2/415-198a/13/IB).

 Z uwagi na przedstawione rozbieżności, najbezpieczniejszym wyjściem dla płatnika jest wystąpienie do fiskusa z wnioskiem o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej wskazującej, który z ww. poglądów jest trafny.

Certyfikat rezydencji

Jeśli obcokrajowiec dostarczy zagraniczny certyfikat rezydencji, wówczas należy zastosować postanowienia właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Uzyskanie ww. certyfikatu daje prawo do:

• zastosowania stawki podatku wynikającego z właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub
• niezapłacenia podatku zgodnie z postanowieniami wspomnianej umowy.

Większość umów o unikaniu podwójnego opodatkowania ratyfikowanych przez Polskę przewiduje, że przychody uzyskiwane przez nierezydentów z wykonywania wolnego zawodu albo z innej działalności o samodzielnym charakterze, podlegają opodatkowaniu tylko kraju rezydencji obcokrajowca, a w nie w Polsce (wykaz umów zawartych przez Polskę znajdziemy m.in. na stronach Ministerstwa Finansów). Określenie „wolny zawód” w rozumieniu dużej części umów o unikaniu podwójnego opodatkowania obejmuje w szczególności samodzielnie wykonywaną działalność naukową, literacką, artystyczną, wychowawczą lub oświatową, jak również samodzielnie wykonywaną działalność lekarzy, prawników, inżynierów, architektów oraz dentystów i księgowych. Użycie w tej definicji sformułowania „w szczególności” pozwala zaliczyć do tej kategorii również działalność o samodzielnym charakterze podejmowaną w ramach umowy zlecenia lub umowy o dzieło. Pamiętajmy jednak, że działalność powinna w istocie być „samodzielna”.

W świetle przedstawionych wyjaśnień, od wynagrodzenia cudzoziemca zatrudnionego w Polsce na umowę zlecenia lub umowę o dzieło, polski pracodawca nie musi pobierać podatku, ale tylko pod takim warunkiem, że zatrudniony przedstawi certyfikat rezydencji, a z właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania wynika, że wspomniane wynagrodzenie ma być opodatkowane tylko w kraju rezydencji obcokrajowca.

Powyższe potwierdza szereg interpretacji. Warto tu wskazać chociażby interpretację Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 13 listopada 2015 r. (znak: ILPB2/4511-1-820/15-2/WS) czy interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 18 stycznia 2016 r. nr IPPB4/4511-1477/15-2/JK, w której czytamy:

„(…) jeżeli osoba fizyczna, z którą zostanie podpisana umowa zlecenia, mająca miejsce zamieszkania w Ukrainie, przedłoży Wnioskodawcy certyfikat rezydencji i tym samym udokumentuje dla celów podatkowych miejsce zamieszkania na terytorium Ukrainy oraz nie będzie posiadała na terytorium Polski stałej placówki dla wykonywania swej działalności – zgodnie z art. 29 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – będzie miał zastosowanie art. 14 ust. 1 ww. Konwencji między Polską a Ukrainą, zgodnie z którym dochód, osiągany przez osobę mającą miejsce zamieszkania w Ukrainie z tytułu umowy zlecenia, będzie podlegał opodatkowaniu tylko na Ukrainie. To oznacza, że na Wnioskodawcy nie będzie ciążył obowiązek poboru podatku. (…)”.

Takie same wyjaśnienia zawiera np. interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 29 maja 2017 r., sygn. 0114-KDIP3-3.4011.115.2017.1.JM oraz z 28 lipca 2017 r., sygn. 0113-KDIPT2-2.4011.68.2017.2.AKR.

II część tekstu dostępna jest tu: http://serwiskadrowego.pl/2017/01/podatek-i-zus-od-cudzoziemca-zatrudnionego-na-umowe-o-prace-zlecenie-2/